Theo nguyên lý hoạt động ta có thể phân chia các đèn thành ba nhóm lớn: 1. Đèn sợi đốt là loại đèn được phát sáng khi đốt nóng. Trong đèn sợi đốt có hai loại là đèn sợi đốt thông thường và đèn sợi đốt có bổ sung khí halogen. 2. Đèn phóng điện là loại đèn sử dụng phương pháp phóng điện hồ quang để chiếu sáng. Trong loại đèn phóng điện trong chất khí gồm 4 nhóm: đèn huỳnh quang, đèn thuỷ ngân, đèn Natri (Sodium) và đèn Halogen kim loại (Metal Halide). 3. Đèn LED phát sáng từ các diot quang.
Về hình dạng, có thể phân loại như đèn dạng ống tròn và đèn sợi đốt, đèn nấm, đèn uốn cong, đèn giọt lệ. Loại đèn hiện đang phổ biến trong các gia đình, công trình, trường học,… là bóng đèn huỳnh quang ống và đèn huỳnh quang compact, sợi đốt thông thường, đèn sợi đốt bổ sung khí halogen và
đèn LED.
Đèn sợi đốt
Bóng đèn sợi đốt Halogen
Bóng đèn sợi đốt Halogen
Đèn sợi đốt bổ sung khí Halogen làm tăng hiệu quả phát sáng từ 20-27lm/W, tuổi thọ trung bình 2.000giờ. Các đèn sợi đốt halogen công suất từ 40-500W dùng cho chiếu sáng chất lượng màu cao, tuy nhiên hiệu quả năng lượng thấp. Đèn sợi đốt halogene thường được dùng làm trang trí, chiếu sáng nghệ thuật, quảng cáo với độ dày đặc của vô số bóng đèn, nên sử dụng loại công tắc có chức năng điều chỉnh lượng ánh sáng (bộ chiết áp) để phối hợp với đèn halogene trong bố trí cho phòng ngủ, phòng khách.
Đèn huỳnh quang
Bóng đèn huỳnh quang T8 – 36W
Bóng đèn huỳnh quang thông thường (ký hiệu là T10) có đường kính 32mm với công suất 40W (chiều dài bóng 1,2m) và công suất 20W (0,6m), tuổi thọ trung bình 6.000-8.000giờ. Bóng đèn huỳnh quang tiết kiệm điện năng (ký hiệu là T8) có đường kính 26mm với công suất 36W (chiều dài bóng 1,2m) và công suất 18W (0,6m), tuổi thọ trung bình 6.000-8.000giờ. Hiệu quả ánh sáng từ 40-90lm/W.
Đèn huỳnh quang cho nguồn ánh sáng trắng, vàng nhạt tiết kiệm điện hơn so với bóng đèn sợi đốt cho ánh sáng vàng. Khi thay thế các loại đèn huỳnh quang T10 sang T8, người tiêu dùng sẽ không phải thay đổi các loại choá đèn, máng đèn, …. Cả hai loại bóng đèn huỳnh quang T8 và T10 đều sử dụng chung các thiết bị phụ trợ kể trên. Do giá thành vừa phải, độ tản, góc phát quang rộng, nên nguồn sáng này được sử dụng rộng rãi nhất hiện nay.
Đèn huỳnh quang compact
Bóng đèn compact xoắn
Việc cải thiện chất lượng lớp bột huỳnh quang tạo nên các đèn ống thế hệ mới có chất lượng màu và hiệu quả chiếu sáng cao. Điều này cho phép chế tạo đèn ống gầy và có khả năng tích hợp đèn, chấn lưu, tắc te thành một khối gọi là đèn compact. Đèn compact là đèn huỳnh quang đặt biệt trong đui đèn thông dụng (đui xoáy và đui gài) có tích hợp chấn lưu điện tử. Vì thế thay thế đèn sợi đốt bằng đèn compact đơn giản. So với đèn sợi đốt cùng quang thông công suất của đèn compact chỉ bằng một phần năm. Dải công suất của các đèn compact từ 5-55W, tuổi thọ trung bình từ 6.000- 10.000 giờ. Hiệu quả ánh sáng đặt trên 50lm/W, có ánh sáng trắng như đèn huỳnh quang ống và ánh sáng vàng như đèn sợi đốt. Bóng đèn compact có đường kính ống đèn cực nhỏ được uốn cong hoặc ghép nhiều ống đèn thành một bộ. Có các loại bóng với kiểu dáng thông dụng như 1U, 2U, 3U và hình xoắn; đây chủ yếu là sự thay đổi về hình thức chứ không ảnh hưởng đến yếu tố kỹ thuật.
Ưu điểm của đèn compact so với bóng đèn sợi đốt là tiết kiệm điện, sáng hơn, hiệu suất sử dụng cao. Nếu so với đèn huỳnh quang ống thẳng, đèn compact gọn hơn, việc lắp đặt cũng đơn giản hơn. Ngoài ưu thế tiết kiệm điện năng, bóng đèn compact còn giảm thiểu sự nhấp nháy ánh sáng (flicker) do được trang bị chấn lưu điện tử so với đèn huỳnh quang ống thẳng (thường dùng chấn lưu điện từ). Bóng đèn compact khi thay cho bóng đèn sợi đốt sử dụng lại đuôi đèn cũ. Do đó, người tiêu dùng chỉ mua bóng đèn mới để lắp đặt một cách đơn giản, không đòi hỏi thay đổi đáng kể nào về kỹ thuật.
Tuy mức đầu tư ban đầu của bóng đèn compact cao hơn so với bóng đèn sợi đốt nhưng người tiêu dùng sẽ có lợi về mức độ tiêu thụ điện. Giá một bóng đèn compact từ 20.000đ - 60.000đ còn bóng đèn sợi đốt là từ 5-10.000đ. Nhưng hiệu quả tiết kiệm điện của đèn compact mang lại rất lớn, do giảm lượng tiêu hao điện năng gấp 3-5 lần và tuổi thọ gấp trên 5 lần so với bóng đèn sợi đốt. Tuổi thọ của đèn compact (tuỳ loại) dao động trong khoảng 6.000 - 10.000 giờ.
Hạn chế: Bóng đèn compact chủ yếu được dùng để thay thế cho bóng đèn sợi đốt, không thích hợp cho việc chiếu sáng chung (diện tích lớn), thích hợp cho việc chiếu sáng cục bộ trong các căn phòng có diện tích nhỏ (nhà tắm, nhà kho, chân cầu thang…). Mặc dù về nguyên tắc vẫn có thể dùng đèn compact để thay thế cho đèn huỳnh quang ống thẳng nhưng do hiệu quả tiết kiệm điện mang lại không lớn nên người ta ít khi áp dụng. Đồng thời, nếu thay thế bằng đèn compact sẽ phải gắn nhiều đèn hơn (do công suất thấp) trên cùng một diện tích, việc thiết kế đường dây cũng phức tạp hơn. Ví dụ: để thay thế 4 bóng đèn huỳnh quang ống thẳng với tổng công suất 80W, người ta phải sử dụng đến 8 bóng đèn compact (dưới 20W/bóng).
đèn LED tròn
Ánh sáng Đèn LED được phát từ các diot phát quang. Đây là nguồn sáng mới có nhiều ưu điểm: tiêu thụ năng lượng ít hơn 80-90% so với bóng đèn sợi đốt có độ sáng tương đương, phát ánh sáng liên tục, không nhấp nháy, chất lượng ánh sáng tốt, không phát nhiệt, không phát thải khí độc ra môi trường,... Đèn LED có tuổi thọ lên đến 50.000 (Theo tính toán) – 30.000 giờ (theo yêu cầu sử dụng thực tế) cao hơn rất nhiều so với 1.000giờ của bóng đèn sợi đốt truyền thống và 10.000 (theo TK tính toán) – 3.000 giờ (theo điều kiện sử dụng thực tế) của đèn huỳnh quang compact. Đèn LED ứng dụng được trong nhiều lĩnh vực: chiếu sáng nội thất, trang trí, đường phố, nông nghiệp, giao thông,…Tính năng sử dụng: Đèn LED bạn có thể dùng để đèn trần dowligh, đèn bàn, đèn chiếu sáng,.. như lắp cho đèn sợi đốt.
Hạn chế: Hiện tại, do giá thành đầu tư ban đầu lớn, nên chưa được sử dụng rộng rãi. Tuy nhiên nếu người sử dụng đầu tư đồng bộ ngay từ ban đầu, tương lai nhu cầu sử dụng tăng và LED được đầu tư, sản xuất đại trà, giá thành hạ thì LED sẽ là nguồn sáng hiệu quả cao nhất. (Xem bảng so sánh dưới)
Các giải pháp tiết kiệm điện trong chiếu sáng
Điện năng dành cho chiếu sáng thường chiếm trên 30% tổng điện năng tiêu thụ, hơn nữa đèn được sử dụng vào giờ cao điểm khi mà phụ tải đỉnh rất lớn buộc hệ thống điện phải huy động toàn bộ công suất, do đó vấn đề chiếu sáng hiệu quả và tiết kiệm điện cần được quan tâm.
Sau đây là những giải pháp chủ yếu: Sử dụng các đèn có hiệu quả sáng (lumen/W) lớn nhất. Chiếu sáng trong nhà bằng các đèn huỳnh quang, compact,
đèn LED tiêu thụ điện năng chỉ bằng 1/3 -1/10 điện năng của đèn sợi đốt khi có cùng quang thông, lắp đặt các hệ thống điều khiển, tiết giảm điện năng theo yêu cầu sử dụng… và điều có thể thực hiện ngay là thay thế việc sử dụng đèn sợi đốt bằng đèn tiết kiệm điện. Thay thế đèn huỳnh quang T10-40W bằng các đèn T8-36W, 32W, compact và LED. Để sử dụng tiết kiệm điện nên dùng trọn bộ gồm đèn huỳnh quang T8 và chấn lưu điện tử hoặc sắt từ tổn hao thấp. Sử dụng bộ đèn với máng phản xạ tốt thích hợp với mục đích và địa điểm sử dụng làm tăng hệ số sử dụng quang thông của đèn. Sử dụng chấn lưu điện tử tiêu thụ công suất nhỏ và có hệ số công suất cao và chấn lưu sắt từ tổn hao thấp. Đầu tư, thay thế và cải các nguồn sáng cũ sợi đốt, độc hại môi trường bằng nguồn sáng LED đồng bộ, cơ bản,….
Sử dụng triệt để ánh sáng tự nhiên sẵn có. Bạn nên quét vôi hoặc sơn lăn tường nhà bằng màu sáng bởi vì chỉ cần bật ít đèn mà nhà vẫn sáng bởi tính tương phản của màu tường hoặc đồ vật trong nhà. Do đó bạn sẽ giảm được lượng bóng đèn trong nhà. Nhưng bạn đừng quên tắt đèn khi ra khỏi phòng, đấy là biện pháp tiết kiệm điện mà không mất chi phí. Chúc các bạn lựa chọn được nguồn sáng tiết kiệm năng lượng, hiệu quả cho gia đình và cơ quan của mình.
BẢNG SO SÁNH ĐÈN LED BÓNG TRÒN, COMPACT, SỢI ĐỐT
![[IMG]](https://lh3.googleusercontent.com/blogger_img_proxy/AEn0k_u6Wa1a2_SoUu1OBZkasHIY3kq_FhTwtCW0vg_2usZ2C1FHB_IM-cFjHSlbaJcOhMEpWgrJxd6I2JfXTlxnrr9zNEQSPYt9s_LDxR1CrOfnbQHt490zytRMO9DDAsbnHd2axsBgxml8wU9at5I1Yal1ODu7iUdp4A=s0-d)
![[IMG]](https://lh3.googleusercontent.com/blogger_img_proxy/AEn0k_v0gqiHyKahqX5BHlhJQWgu5h9CYClU1cxoo6NP5xM_g6xW2u2r2fIBtlyOJpEzbb6_hfjbF013Wz4YPx-PWXFmExq2cj98fHwMJy98dpj9FbZRZN9Bmfig0V_YUZZI9ZjKz6yn=s0-d)
![[IMG]](https://lh3.googleusercontent.com/blogger_img_proxy/AEn0k_tZH3bIf00kMSvOROO0TODnzBLWHvhHKWBrjVCFQoRSnmwOYQ69pIGznznrDxQp_W752xEUzEcAFksTx8HBQrSBCmsyhIZZjddGCc36T8JbOMsjXcde3aijbVY=s0-d)
![[IMG]](https://lh3.googleusercontent.com/blogger_img_proxy/AEn0k_vgT5jNPZiu6aYjQDXc0HTLDeXwI4xd_onAp9xkSsnBGmCzvcnWh4321hr4lEo0fQpX4GzYduFAAbpOp-2DIXJFnSDsJcyK7CPk6e58PYhHdWMH0raRW9omhs34slHJlT6n9Lb6l_pvqttnKa8=s0-d)
